Του Βασίλη Κασιώτη
Ανατρεπτικά είναι τα συμπεράσματά μου μετά απ την πρόσφατη επίσκεψη μας στο φημισμένο νησί Σάμσο της Δανίας. Το διήμερο 1 με 2 Οκτωβρίου είχα την ευκαιρία να δω από κοντά το πρότυπο νησί της Σκανδιναβίας, το οποίο έχει ενεργειακή επάρκεια 140% όντας συνδεδεμένο με υποθαλάσσιο αγωγό στο κεντρικό δίκτυο ηλεκτρισμού. Βρέθηκα εκεί, μαζί με το δήμαρχο κ. Ανδρέα Μπαμπούνη, ως εκπρόσωπος του ενεργειακού συνεταιρισμού Σίφνου.
Η πρόσκληση ήταν αποτέλεσμα του συμφώνου συνεργασίας του συνεταιρισμού με το δήμο σε θέματα ενέργειας. Τα έξοδα καλύφθηκαν από το δίκτυο Δάφνη στο οποίο ο Δήμος είναι ενεργό μέλος.
Με έκταση 112.000 τετραγωνικά χλμ και πληθυσμό 3.800 κατοίκων, περίπου, το νησί Σαμσο, κατάφερε μέσα σε λίγα χρόνια να περάσει απ τη χρεωκοπία και την αφάνεια, στη διεθνή αναγνώριση. φτάνοντας με το ferry στο μικρο λιμανάκι, οι προσδοκίες είναι αυξημένες. Περιμετρικά της ακτογραμμής στο αριστερό κομμάτι κάνει την εμφάνιση του ένα αιολικό πάρκο. Κάπου εδώ ξεκινάει η πρώτη γνωριμία με το νησί. Τεράστιες και καταπράσινες καλλιεργήσιμες εκτάσεις γης με αγελάδες και μικρά ελάφια, μαρτυρούν από νωρίς πως γεωργία και κτηνοτροφία είναι οι κύριες πηγές εισοδήματος. Το ηλεκτρικό δίκτυο είναι υπογειοποιημένο με εξαίρεση τους πυλώνες υψηλής τάσης.
Σύντομα καταλάβαμε πως τα πράγματα είναι πολύ πιο απλά απ όσο φανταζόμασταν. Αν περιμένει κάποιος να διαβασει πως οι σκεπές αντί για κεραμίδια είχαν φωτοβολταϊκά και πως το ίδιο συνέβαινε και σε ατέλειωτες εκτασεις γης… μάλλον θα απογοητευτεί. Οι παρεμβάσεις των ανθρώπων του Σάμσο είναι “low tech” όπως οι ίδιοι διαρκώς μας έλεγαν. Οι ηλεκτρικές τους ανάγκες ικανοποιούνται απ ανεμογεννήτριες. Τόσο χερσαίες όσο και υπεράκτιες. Η θέρμανση και το ζεστό νερό χρήσης τους παρέχεται μέσω τηλεθέρμανσης από σταθμό που χρησιμοποιεί βιομάζα και γεωθερμία. Σταδιακά τα σπίτια καταργούν τους καυστήρες πετρελαίου και τους αντικαθιστούν με πέλετ ή αντλίες θερμότητας. Έχουν φροντίσει μάλιστα να παράγουν περισσότερο απ όσο καταναλώνουν, με αποτέλεσμα η επιχείρηση ηλεκτρισμού να τους επιστρέφει χρήματα και ο καθένας να παίρνει το μέρισμα που του αντιστοιχεί. Πώς γίνεται αυτό; Οι ανεμογεννήτριες και οι σταθμοί παραγωγής θερμότητας τους ανήκουν και όπως χαρακτηριστικά ανέφεραν με αίσθημα υπερηφάνειας, το νησί τους ανήκει.
Μέσα από διάλογο και ζυμώσεις χρόνων, ενώθηκαν σε ένα συνεταιρισμό ενέργειας. Συμφώνησαν απο κοινού τις παρεμβάσεις που θα κάνουν και έπραξαν με γνώμονα το κοινό συμφέρον. Ο τρόπος που παίρνουν τις αποφάσεις θυμίζει την αρχαία Αθήνα. Όλοι μαζί μαζεύονται σε ένα συνεδριακό χώρο, συζητούν και αποφασίζουν. Τόσο απλά όσο ακούγεται. Προωθώντας εξαιρετικά προς τα έξω όλο αυτό που με κόπο κατάφεραν, έχουν γίνει πρωτοσέλιδο σε όλα τα ΜΜΕ του κόσμου. Δημιούργησαν τέτοια αξία γύρω απ τον τόπο τους που τον επισκέπτονται άνθρωποι όλων των εθνικοτήτων. Πλέον το Σαμσο έχει μετατραπεί και σε τουριστικό θέρετρο με διαρκώς αυξανόμενη τουριστική κίνηση. Τέλος σκοπεύουν μέχρι το 2030 να κινούνται χωρίς ορυκτά καύσιμα.
Σας φαντάζουν όλα αυτά μακρινά για τη φτωχή Ελλάδα; Η Ελλάδα έχει δίκτυο τηλεθέρμανσης από το 1994 σε Πτολεμαΐδα και Κοζάνη. Το 2004-5 ακολούθησε η περιοχή του Αμύνταιο. Το 1983 λειτούργησε στην Κύθνου το πρώτο διασυνδεδεμένο φωτοβολταϊκό πάρκο στην Ευρώπη. Νωρίτερα, το 1982 εγκαινιάστηκε το πρώτο αιολικό πάρκο στην Ευρώπη με 5 ανεμογεννήτριες. Τα συμπεράσματα δικά σας.
• Δίκτυο Δάφνη: αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία. Σκοπός είναι η προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης στα νησιά του Αιγαίου (www.dafni.net.gr)
• Τηλεθέρμανση : η παροχή θέρμανσης με ειδικό δίκτυο μονωμένων αγωγών που μεταφέρουν ζεστό νερό, το οποίο θερμαίνεται σε λέβητες, αρκετά μακριά από το χώρο κατανάλωσης.
• Βιομάζα: αποκαλείται οποιοδήποτε υλικό που παράγεται από ζωντανούς οργανισμούς (όπως είναι το ξύλο και άλλα προϊόντα του δάσους, υπολείμματα καλλιεργειών, κτηνοτροφικά απόβλητα, απόβλητα βιομηχανιών τροφίμων κ.λπ.)
• Γεωθερμία: φυσική θερμική ενέργεια της Γης που διαρρέει από το θερμό εσωτερικό του πλανήτη προς την επιφάνεια.